مهارت نوشتن (Writing) یکی از چالش‌برانگیزترین بخش‌های یادگیری زبان است، زیرا نیاز به تسلط بر واژگان، گرامر، سازماندهی ایده‌ها و توانایی بیان واضح مفاهیم دارد.
در رویکرد ارتباط‌محور (Communicative Language Teaching – CLT)، هدف این است که زبان‌آموزان در دنیای واقعی بتوانند به‌طور مؤثر بنویسند. به همین دلیل، آموزش نوشتن باید به یک فرآیند معنادار و عملی تبدیل شود که زبان‌آموزان را تشویق کند تا از زبان به‌عنوان یک ابزار ارتباطی استفاده کنند.
در این مطلب، با روش‌های استاندارد و کاربردی برای تدریس نوشتن در کلاس‌های زبان آشنا می‌شویم که مطابق با جدیدترین اصول آموزش زبان دوم هستند.
طبیعی است که قبل از هر چیزی، باید برای خودتان مشخص کنید که دقیقاً چه نکته رایتینگی را می‌خواهید درس بدهید. گاهی هدف از درس رایتینگ شما، نحوه نوشتن یک ایمیل دوستانه و یا رسمی، یا یک نامه شکایت است (کل یک تسک رایتینگ) و گاهی هم هدف درس آن روز شما ممکن است صرفاً یک نکته باشد، مثل: پاراگراف بندی، عبارت‌های لازم برای یک نامه شکایت، فرمت کلی یک مقاله، و یا ترتیب پاراگراف‌ها.
تدریس رایتینگ عمدتاً شامل این سه مرحله می‌شود:
یگی از روش‌های کارآمد برای تدریس رایتینگ این است که شما هر نکته‌ای که درباره رایتینگ می‌خواهید درس بدهید را در قالب یک متن که از قبل وجود دارد، به آنها ارائه بدهید.
مثلاً اگر می خواهید ترتیب پاراگراف‌ها را درس بدهید، این کار را با کار کردن یک متن و در قالب ریدینگ انجتام می‌دهید: یک متن که مناسب این کار باشد را (چندین پاراگراف داشته باشد و ترتیب پاراگراف‌ها هم به‌درستی رعایت شده باشد و مشخص باشد) پیدا می‌کنید.
سپس، طبق مراحل استاندارد تدریس ریدینگ پیش می‌روید و برای آن تسک‌هایی را طراحی می‌کنید که متناسب با هدف شما از ریدینگ باشد. یعنی مثلاً تسک‌ها روی ترتیب پاراگراف‌ها در یک متن متمرکز باشند.
زبان‌آموزان با انجام این تسک‌ها، متوجه آن نکته بخصوی می‌شوند (ترتیب پاراگراف ها یا هر نکته دیگری).
یادتان باشد که هنوز در مرحله ارائه هستید و صرف اینکه زبان‌آموزان دارند تسک‌هایی انجام می‌دهند به این معنی نیست که وارد مرحله تمرین شده‌اید.
اینجا زبان‌آموزان تمرین‌های بیشتری مرتبط با نکته رایتینگ انجام می‌دهند.
ظاهر این تمرین ها مشابه تسک‌های مرحله قبل از اما کارکرد آنها فرق دارد. در این مرحله، انها نکته کلی را فراگرفته‌اند و نیاز به تمرین بیشتر دارند تا برای آنها جا بیفتد.
همچنین، رد این مرحله ممکن است ابتدا یک سری تمرین‌های مکانیکی به آنها بدهید و سپس تمرین های منعطف‌تری بدهید.
برای دیدن تفاوت تمرین‌های مکانیکی و منعطف، صفحه تدریس گرامر را ببینید.
در این مرحله، از زبان‌آموزان می‌خواهید که یک متن را بنویسند.
تا حد ممکن، متنی که می‌نویسند باید نزدیک به موقعیت‌های زندگی واقعی باشد، اما در سطوح خیلی پایین شاید از آنها بخواهید صرفاً جند خط و فقط بخشی از یک متن را بنویسند تا از نکته مورد نظر استفاده کنند.
در روش ارتباط‌محور (Communicative Language Teaching – CLT)، هدف از آموزش نوشتن این است که زبان‌آموزان بتوانند با دیگران ارتباط مؤثر برقرار کنند.
این مهارت فقط به نوشتن انشاء محدود نمی‌شود، بلکه شامل نوشتن ایمیل، پیام‌های کوتاه، مقاله، گزارش، و یادداشت‌های روزمره نیز می‌شود. بنابراین، تمرکز کلاس باید روی نوشتن مطالب کاربردی و واقعی باشد که زبان‌آموزان در زندگی روزمره یا شغل خود به آن نیاز دارند.
آموزش نوشتن باید از جملات و پاراگراف‌های کوتاه شروع شود و به تدریج به متون پیچیده‌تر برسد. برای مثال، در ابتدا از زبان‌آموزان خواسته می‌شود که یک پیام کوتاه به دوست خود بنویسند یا یک متن ساده دربارهٔ برنامه روزانه خود بنویسند. به مرور زمان، با یادگیری ساختارهای پیچیده‌تر، آنها می‌توانند متون بلندتر و رسمی‌تر بنویسند.
یکی از اصول مهم تدریس مهارت نوشتن، آموزش برنامه‌ریزی قبل از نوشتن (Pre-Writing) است.
زبان‌آموزان نباید بلافاصله نوشتن را شروع کنند، بلکه باید ابتدا ایده‌های خود را جمع‌آوری کنند، طرح کلی (Outline) بنویسند، و کلمات کلیدی مرتبط را مشخص کنند. این روش باعث می‌شود که متن منسجم‌تری تولید شود.
نوشتن نباید به یک تمرین یک‌مرحله‌ای تبدیل شود. در روش Process Writing، نوشتن در چند مرحله انجام می‌شود:
در روش CLT، نوشتن نباید یک فعالیت انفرادی باشد. بازخورد همکلاسی‌ها (Peer Feedback) بخش مهمی از یادگیری است. زبان‌آموزان می‌توانند متن‌های یکدیگر را بخوانند، نظرات خود را بگویند و پیشنهاد‌هایی برای بهبود متن ارائه دهند. این کار نه تنها به یادگیری کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش اعتمادبه‌نفس زبان‌آموزان نیز می‌شود.
در تدریس سنتی، معلمان اغلب بیشتر بر روی اصلاح گرامر و املای کلمات تمرکز می‌کنند. اما در روش ارتباط‌محور، اولویت با محتوا و ایده‌هاست. معلم ابتدا به این نکته توجه می‌کند که آیا متن مفهوم واضحی دارد یا نه، سپس در مرحله ویرایش روی مسائل گرامری کار می‌شود.
یادتان باشد در تصحیح برگه‌های رایتینگ هم، تمرکز روی نکته‌ای که درس داده‌ید باشد. برای جزئیات بیشتر، صفحه تصحیح زبان‌آموزان را ببینید.
یکی از بهترین راه‌های آموزش نوشتن، ارائه نمونه‌های واقعی (Authentic Texts) است.
زبان‌آموزان باید ببینند که ایمیل‌های رسمی چگونه نوشته می‌شوند، یک مقاله خبری چه ساختاری دارد، یا یک گزارش اداری چه ویژگی‌هایی دارد.
دیدن نمونه‌های خوب به آنها کمک می‌کند تا سبک‌های مختلف نوشتن را درک کنند و بهتر بنویسند.
نوشتن نباید خسته‌کننده باشد! معلم می‌تواند از فعالیت‌های جذاب و خلاقانه برای تشویق زبان‌آموزان به نوشتن استفاده کند. مثلا:
امروزه، ابزارهای دیجیتال می‌توانند به یادگیری مهارت نوشتن کمک کنند. مثلا:
مهارت نوشتن نباید محدود به کلاس درس باشد. معلم می‌تواند زبان‌آموزان را تشویق کند که خارج از کلاس نیز به زبان انگلیسی بنویسند، مثل:
با استفاده از این روش‌ها، آموزش نوشتن در کلاس‌های زبان به شیوه‌ای جذاب و مؤثر انجام می‌شود و زبان‌آموزان یاد می‌گیرند که چگونه متون خود را به‌صورت طبیعی، منسجم و روان بنویسند.
برای مطالعهٔ بیشتر دربارهٔ روش‌های استاندارد تدریس مهارت نوشتن (Writing) در کلاس‌های زبان با رویکرد تدریس ارتباط‌محور (Communicative Language Teaching – CLT) و مطابق با تئوری‌های آموزش زبان دوم، منابع معتبر زیر پیشنهاد می‌شوند:
