قواعد تلفظ و آواشناسی (Phonetics & Phonology) به ما کمک می‌کنند بفهمیم چگونه صداها در زبان تولید، شنیده و ترکیب می‌شوند. آواشناسی (Phonetics) بررسی می‌کند که هر صدای زبان چطور در دهان شکل می‌گیرد و چگونه شنیده می‌شود، مثل تفاوت بین صدای “p” در “pat” و “b” در “bat”. آواشناسی به ما یاد می‌دهد که برخی صداها در زبان‌های مختلف وجود دارند و برخی نه، مثلا صدای “th” در انگلیسی که در بعضی زبان‌ها وجود ندارد. از طرف دیگر، آواشناسی واجی (Phonology) بررسی می‌کند چگونه این صداها در کنار هم قرار می‌گیرند و چگونه تغییر می‌کنند، مثل این‌که چرا در انگلیسی جمع “cats” با صدای “s” و “dogs” با صدای “z” تلفظ می‌شود. یادگیری این قواعد باعث می‌شود که بتوانیم واضح‌تر صحبت کنیم، دیگران را بهتر بفهمیم و لهجه‌مان را اصلاح کنیم.
سیستم آوایی هر زبان شامل مجموعه‌ای از صداها (آواها) است که آن زبان برای برقراری ارتباط به کار می‌برد. در زبان انگلیسی، این سیستم شامل صامت‌ها (consonants) و مصوت‌ها (vowels) می‌شود که هر کدام دارای انواع مختلفی هستند. مثلاً در انگلیسی بیش از ۲۰ صدای مصوت وجود دارد، در حالی‌که در زبان فارسی معمولاً تنها ۶ مصوت اصلی وجود دارد، که این تفاوت یادگیری تلفظ انگلیسی را برای فارسی‌زبانان چالش‌برانگیز می‌کند.
شناخت دقیق آواها، مخصوصاً با استفاده از علائم آوایی بین‌المللی (IPA)، به زبان‌آموز کمک می‌کند تا تلفظ دقیق‌تری داشته باشد. برای مثال، دو کلمه‌ی انگلیسی ship و sheep تنها در یک آوا تفاوت دارند، اما این تفاوت برای فهم معنای جمله بسیار مهم است. آموختن این آواها باعث می‌شود زبان‌آموزان بتوانند بهتر بشنوند، درست‌تر تلفظ کنند و تفاوت‌های معنایی را تشخیص دهند.
همچنین، آواهای زبان ممکن است بسته به موقعیت آنها در کلمه یا جمله، کمی تغییر کنند. این تغییرات که به آنها “دگرگونی‌های آوایی” می‌گویند، بخشی از سیستم آوایی هر زبان هستند. زبان‌آموز با تمرین شنیداری و گفتاری، به تدریج این تفاوت‌ها را درک می‌کند و به تلفظ طبیعی‌تری دست می‌یابد.
تلفظ درست کلمات، یکی از کلیدی‌ترین مهارت‌های زبان‌آموزی است. در زبان انگلیسی، علاوه بر تلفظ صحیح صداها، جایگاه تأکید (stress) در کلمه یا جمله نیز اهمیت زیادی دارد. کلماتی مثل record می‌توانند بسته به تأکید روی بخش اول یا دوم، نقش دستوری متفاوتی داشته باشند (اسم یا فعل). این تفاوت‌ها برای انتقال معنای دقیق ضروری هستند.
تأکید واژه‌ای (word stress) نشان می‌دهد کدام بخش از کلمه با انرژی یا بلندی بیشتری بیان می‌شود. زبان‌آموزانی که به این نکته توجه نمی‌کنند، ممکن است دچار سوءتفاهم در برقراری ارتباط شوند، چون شنونده ممکن است منظور واقعی آنها را متوجه نشود یا فکر کند کلمه‌ای متفاوت به کار رفته است.
در سطح جمله نیز تأکید می‌تواند تغییر کند. در انگلیسی، معمولاً اطلاعات جدید یا مهم در جمله با تأکید بیشتری بیان می‌شوند. مثلاً تفاوت بین این دو جمله را در نظر بگیرید:
– I didn’t say he stole the money. (من نگفتم او پول را دزدید)
– I didn’t say he stole the money. (من نگفتم او [بلکه شاید کس دیگری] پول را دزدید)
این تغییر تأکید معنای جمله را عوض می‌کند و اهمیت بالای تلفظ و تأکید را نشان می‌دهد.
آهنگ (intonation) به نحوه بالا و پایین رفتن صدای ما در طول جمله اشاره دارد و لحن نقش بسیار مهمی در رساندن احساس، نیت و معنای جمله دارد. برای مثال، جمله‌ای مانند You’re going. می‌تواند یک خبر ساده، یک سوال یا حتی یک ابراز تعجب باشد، فقط بسته به آهنگ جمله. در زبان انگلیسی، آهنگ رو به بالا معمولاً برای سوالات بله/خیر استفاده می‌شود، در حالی که آهنگ رو به پایین برای جملات خبری رایج است.
ریتم (rhythm) در انگلیسی معمولاً مبتنی بر تأکید است؛ یعنی کلمات تأکیدی در فواصل زمانی تقریباً مساوی بیان می‌شوند، حتی اگر تعداد کلمات بین آنها متفاوت باشد. این ویژگی باعث می‌شود جملات انگلیسی در گوش ما ضرب‌آهنگی خاص داشته باشند. برای زبان‌آموزانی که به زبان‌هایی با ریتم هجایی مثل فارسی عادت دارند، سازگاری با ریتم تأکیدی انگلیسی ممکن است کمی دشوار باشد.
درک و تمرین آهنگ و لحن، به زبان‌آموز کمک می‌کند تا طبیعی‌تر صحبت کند و همچنین درک بهتری از منظور و احساس گوینده داشته باشد. لحن مناسب می‌تواند نشانه‌ی ادب، تعجب، عصبانیت یا طعنه باشد، و بی‌توجهی به آن ممکن است باعث سوءتفاهم شود.
در گفتار طبیعی انگلیسی، کلمات به‌صورت جداگانه بیان نمی‌شوند، بلکه به‌هم متصل می‌شوند. این پدیده را Connected Speech می‌نامند. برای مثال، عبارت “I want to eat it” در گفتار روان ممکن است به صورت /aɪ wɒnə iːt ɪt/ شنیده شود. این تغییرات، طبیعی و رایج‌اند، اما فهم آنها برای زبان‌آموزان تازه‌کار ممکن است دشوار باشد.
از جمله پدیده‌های رایج در پیوستگی کلمات می‌توان به linking (اتصال صداها بین دو کلمه)، elision (حذف صداها)، و assimilation (تغییر صداها در اثر همجواری) اشاره کرد. مثلاً در جمله‌ی “next day”، صدای /t/ در گفتار سریع ممکن است حذف شود یا با صدای /d/ ترکیب شود و به شکل /nekstdeɪ/ یا حتی /nekʃdeɪ/ شنیده شود.
شناخت این پدیده‌ها نه تنها به درک بهتر گفتار طبیعی کمک می‌کند، بلکه باعث می‌شود زبان‌آموز هنگام صحبت کردن، روان‌تر و بومی‌مانندتر به نظر برسد. تمرین با فایل‌های صوتی واقعی، تقلید کردن گفتار بومی‌ها و استفاده از زیرنویس‌های آوایی می‌تواند در این زمینه بسیار مؤثر باشد.
انگلیسی‌زبان‌ها وقتی با سرعت و به‌طور طبیعی صحبت می‌کنند، کلمات را جدا جدا نمی‌گویند. بعضی صداها حذف می‌شوند، و بعضی هم به هم می‌چسبند یا تغییر می‌کنند. این کار باعث می‌شود گفتار روان‌تر و سریع‌تر شود. این پدیده چند نوع دارد:
وقتی یک کلمه با یک حرف صدادار (vowel) تمام می‌شود و کلمه‌ی بعدی با یک صدادار شروع می‌شود، بین آنها یک صدای نرم اضافه می‌شود تا گفتار راحت‌تر شود.
مثال:
go on → /gəʊ w ɒn/
I agree → /aɪ j əˈgriː/
توضیح:
بین “go” و “on” صدای /w/ اضافه شده. بین “I” و “agree” صدای /j/ (مثل ی فارسی) اضافه شده است.
گاهی یک صدا، مخصوصاً در بین دو کلمه، حذف می‌شود چون گفتنش سخت یا غیرطبیعی است.
مثال:
friendship → /frɛn(d)ʃɪp/
next day → /nekst deɪ/ → اغلب شنیده می‌شود: /nek(s)deɪ/
توضیح:
صدای /t/ در “next” ممکن است حذف شود چون بین دو صامت دیگر است (s و d).
گاهی یک صدا تحت تأثیر صدای کناری تغییر می‌کند.
مثال:
good boy → /ɡʊd bɔɪ/ → ممکن است شنیده شود: /ɡʊb bɔɪ/
don’t you → /dəʊnt juː/ → ممکن است شنیده شود: /dəʊnʧuː/
توضیح:
“t” در “don’t” با “y” در “you” ترکیب می‌شود و به “ch” تبدیل می‌شود.
در برخی لهجه‌ها (مثل بریتانیایی لندن)، به جای تلفظ بعضی حروف (مثلاً /t/)، صدا به طور کامل قطع می‌شود.
مثال:
bottle → ممکنه شنیده بشه: /bɒʔl/
(صدا در وسط کلمه به طور ناگهانی قطع می‌شود.)
چون وقتی انگلیسی‌زبان‌ها سریع حرف می‌زنند، اگر با این تغییرات آشنا نباشید، متوجه نمی‌شوید که چه می‌گویند. تمرین با این پدیده‌ها باعث می‌شود:
